Inteligentne specjalizacje to nowe narzędzie Unii Europejskiej, które obliguje regiony państw członkowskich do identyfikacji tych obszarów, w których chcą się specjalizować i podnosić konkurencyjność. Na rozwój inteligentnych specjalizacji regionów zostanie przeznaczona znaczna część funduszy Unii Europejskiej w perspektywie finansowej 2014-2020.

Ten temat w kontekście regionów pojawił się stosunkowo niedawno - w 2010 roku w strategii Europa 2020. Komisja Europejska zachęca do tworzenia narodowych oraz regionalnych strategii badań i innowacji na rzecz inteligentnej specjalizacji w kontekście lepszego ukierunkowania środków z Funduszy Strukturalnych oraz zastosowania strategicznego, zintegrowanego podejścia w celu wykorzystania potencjału inteligentnego wzrostu i gospodarki opartej na wiedzy we wszystkich regionach.

W ramach nowej Polityki Spójności zaproponowano, aby inteligentna specjalizacja została ujęta jako uwarunkowanie wstępne (uwarunkowanie ex-ante). Oznacza to, że każde Państwo Członkowskie i każdy region musi posiadać taką starannie opracowaną strategię, aby móc otrzymać wsparcie finansowe za pośrednictwem Funduszu Spójności na zaplanowane działania w dziedzinie innowacji.

Koncepcja inteligentnych specjalizacji zakłada prostą prawdę, że nie można się specjalizować we wszystkim. Ta zasada dotyczy zarówno przedsiębiorstw, jak i regionów. Trzeba określić własne atuty. W czym region jest najlepszy i w czym jest potencjał do budowania przewagi konkurencyjnej. Tu nie chodzi o branże, ale o pola działalności.

Na obecnym etapie województwo zachodniopomorskie zidentyfikowało 5 głównych obszarów gospodarczych, tzw. regionalnych specjalizacji, które stanowią asumpt do identyfikacji inteligentnych specjalizacji Pomorza Zachodniego. Ich liczba wynikała z procesu identyfikacji rodzajowej obszarów gospodarki, w których mogą istnieć specjalizacje. Należy jednak pamiętać, iż w kolejnym kroku procesu identyfikacji inteligentnych specjalizacji sektory te zostaną zawężone już do konkretnych stref specjalizacji, o najwyższym potencjale rozwojowym.

Regionalna specjalizacja oznacza zidentyfikowane, wyjątkowe atuty i zasoby regionu, podkreślające przewagę konkurencyjną oraz skupiające regionalnych partnerów i zasoby.

Z kolei w przypadku inteligentnych specjalizacji, poza atutami stanowiącymi o specjalizacji regionu podkreśla się konieczność uwzględnienia przy ich wyznaczaniu następujących elementów: sfery B+R, wykorzystania w produkcji, rozszerzenia zasięgu na rynku regionalnym i ponadregionalnym.