W przypadku inteligentnej specjalizacji trudna kwestia wyboru priorytetów i alokacji zasobów ma być rozwiązana poprzez udział interesariuszy ze świata przedsiębiorczości, którzy powinni wyłonić najbardziej obiecujące obszary dla rozwoju regionu w przyszłości na drodze procesu określanego jako proces przedsiębiorczego odkrywania.
Proces ten ma zademonstrować, z czym dany region lub kraj radzi sobie najlepiej w dziedzinie badań, rozwoju i innowacji (B+R+I), zgodnie z założeniem, że to właśnie interesariusze zajmujący się przedsiębiorczością mają najlepszą wiedzę lub mogą najbardziej trafnie ustalić, co jest mocną stroną ich aktywności. Z reguły proces ten toczy się na drodze prób i błędów oraz eksperymentów z nowymi rodzajami działalności. Dlatego regiony muszą wychodzić do przedsiębiorców z inicjatywą i angażować ich w projektowanie strategii, oferując bodźce zachęcające do podejmowania ryzyka.
Wiedza ze świata przedsiębiorczości obejmuje nie tylko aspekty związane z nauką i technologią – interesariusze łączą te aspekty z wiedzą na temat potencjału rozwoju rynków, znajomością konkurencji, a także całości nakładów i usług niezbędnych do zainicjowania nowej działalności gospodarczej. Dzięki syntezie i integracji tej uprzednio rozproszonej i fragmentarycznej wiedzy można łatwiej stworzyć wizję nowych szans i możliwości w już istniejących i dopiero powstających sektorach. Właśnie taką wiedzę trzeba uaktywnić, zmobilizować i wspierać, ponieważ jest ona głównym elementem w procesie wyłaniania inteligentnej specjalizacji.
"Gdzie można znaleźć taką wiedzę na temat gospodarki w regionie?"
Mogą nią dysponować firmy: dzieje się tak często w „zaawansowanych” regionach, w których przedsiębiorcy prowadzą liczne eksperymenty i dokonują odkryć. W takich okolicznościach przebieg procesu będzie bardziej oczywisty. Jednak w wielu innych przypadkach mamy do czynienia ze słabymi strukturami przemysłowymi i niewielkim potencjałem przedsiębiorczości. Wówczas wiedzę trzeba znaleźć i uaktywnić gdzie indziej, na przykład na wyższych uczelniach lub w publicznych instytutach badawczych. Współpraca z lokalnymi firmami może być pomocna w zdobyciu informacji na temat przyszłej wartości określonych specjalizacji.
Jak z tego wynika, mówiąc o interesariuszach ze świata przedsiębiorczości mamy na myśli szeroki wachlarz podmiotów, obejmujący między innymi firmy, wyższe uczelnie, publiczne instytuty badawcze, niezależnych innowatorów – krótko mówiąc, wszystkich tych, którzy z racji swojej pozycji są w stanie trafnie określić te domeny B+R i innowacji, w których region ma największe szanse na sukces, biorąc pod uwagę obecne możliwości i aktywa produkcyjne. Zważywszy na znaczenie eksperymentowania i procesu odkrywania specjalizacji, nie ma żadnego konfliktu między polityką inteligentnej specjalizacji a polityką promowania przedsiębiorczości. Wprost przeciwnie, te dwa cele wzajemnie się uzupełniają: bez silnej przedsiębiorczości strategia inteligentnej specjalizacji jest skazana na klęskę z powodu braku wiedzy niezbędnej do zbudowania i podtrzymania strategii.
Proces Przedsiębiorczego Odkrywania Województwa Zachodniopomorskiego
Traktując inteligentne specjalizacje jako proces, należy wskazać sposób w jaki go prowadzić, w tym potrzebne zasoby, jednostki gospodarcze, narzędzia identyfikacji i rozwoju specjalizacji oraz ewentualne instrumenty wsparcia. Aktualnie brak jest wspólnej metodologii wyznaczania inteligentnych specjalizacji na poziomie województw, brak również powiązań między krajowymi i regionalnymi specjalizacjami. Wydział Zarzadzania Strategicznego proponuje nowe podejście, głównie w odniesieniu do poziomu regionalnego (w przypadku konieczności współpracy z jednostkami naukowo – badawczymi spoza Regionu wydaje się zasadne zgłoszenie projektów do PO IR), które opiera się na identyfikacji i kooperacji trzech stref biorących udział w procesie inteligentnych specjalizacji. Aby skutecznie realizować proces inteligentnych specjalizacji należy patrzeć na specjalizacje szerzej niż tylko na listę sektorów i technologii sklasyfikowanych do podklas PKD. To system powiązań zależnych od siebie i wzajemnie się wspierających, ze znaczącą rolą nie tylko przedsiębiorców, ale także jednostek samorządu terytorialnego oraz instytucji otoczenia biznesu.
- Proces inteligentnych specjalizacji powinno się budować w oparciu o identyfikację kluczowych obszarów gospodarczych posiadających potencjał rozwojowy – zgodnie z podejściem oddolnym, w którym to rynek powinien stymulować rozwój gospodarczy i innowacyjny. Zidentyfikowane obszary mają stanowić podstawę do budowania wokół nich i rozwoju specjalizacji mających wymierne korzyści dla rozwoju województwa. Powinny w nich funkcjonować przedsiębiorstwa stabilne, przyszłościowe z potencjałem innowacyjnym i badawczo-rozwojowym. Istotnym zadaniem jest zdiagnozowanie ich potrzeb, barier oraz określenie ich przydatności i roli w procesie inteligentnych specjalizacji.
- Drugi sektor stanowi otoczenie gospodarcze, do którego zaliczyć należy kooperantów kluczowych podmiotów gospodarczych zarówno tych już współpracujących, ale także tych potencjalnych, którzy dzięki odpowiedniemu rozwojowi mogą uzyskać odpowiednie kompetencje. Należy tu także zakwalifikować szkoły wyższe oraz jednostki badawczo-rozwojowe, które już dostarczają lub są w stanie dostarczyć nowoczesne technologie lub innowacyjne rozwiązania zgodnie z popytem rynkowym.
- Trzecim sektorem w procesie inteligentnych specjalizacji jest tzw. wsparcie pośrednie, które w tym przypadku znajduje się w dyspozycji m.in. jednostek samorządu terytorialnego, instytucji otoczenia biznesu oraz klastrów. Wsparcie to ma przyczynić się do rozwoju gospodarczego i innowacyjnego w zidentyfikowanych obszarach tematycznych. Będzie ono mobilizowało m.in. politykę zatrudnienia, szkolnictwo zawodowe, edukację, czy infrastrukturę – elementy wspierając rozwój gospodarczy.