Dlaczego innowacyjność jest kluczowa?

Termin „innowacje” jest dziś na ustach wielu osób. Słyszymy go często i wierzymy w jego znaczenie. Innowacyjne rozwiązania zmieniają nasze myślenie i funkcjonowanie oraz skłaniają do dostosowania się do nowych zasad. Czym zatem jest innowacyjność i dlaczego jest taka istotna? Jej najkrótsza definicja to zmiana stanu obecnego na lepszy. Dla wielu ludzi oznacza realizację futurystycznych wizji, prowadzących do istotnych odkryć i osiągnięć. Innowacja to jednak przede wszystkim wdrażanie nowych pomysłów, w celu usprawnienia procesów, zwiększenia wydajności i rentowności, obniżenia kosztów, czy ulepszenia oferty. Jest zatem niczym innym, jak ciągłym udoskonalaniem procesów, produktów i usług oraz znajdywaniem sposobu na wydajniejszą i skuteczniejszą pracę.

Podręcznik Oslo definiuje innowacje jako nowy lub ulepszony produkt albo proces, który różni się znacząco od poprzednich rozwiązań danej jednostki, który został udostępniony potencjalnym użytkownikom lub wprowadzony do użytku przez tę organizację.

Każdego dnia powstają nowe pomysły, koncepcje i produkty. Firmom udaje się stworzyć rozwiązania, do tej pory nieznane większości, łącząc ze sobą naukę i kreatywność. Dzisiejsza gospodarka wymaga nadążania za duchem czasu oraz stosowania nowatorskich technologii i strategii. Ma to istotne znaczenie dla zachowania pozycji rynkowej w ciągle zmieniającym się otoczeniu. Innowacja wymaga także często odejścia od dotychczasowych schematów. Dlatego tak istotne jest ciągłe budowanie klimatu sprzyjającego innowacyjności, opartego o kreatywność oraz akceptację eksperymentowania i porażek. 

W codziennym życiu milionów osób i firm cyfryzacja jest wszechobecna, na naszych oczach dokonuje się czwarta rewolucja przemysłowa, a komunikacja człowieka z maszynami staje się faktem. To zawrotne tempo rozwoju techniki z jednej strony uświadamia, jak dużym wyzwaniem jest dostosowanie się do zachodzących zmian, z drugiej zaś mobilizuje do działania. Innowacje pozwalają organizacjom pozostać istotnymi na konkurencyjnym rynku, ale oprócz tego odgrywają również ważną rolę we wzroście gospodarczym. To właśnie od nich, w dużej mierze, zależy zdolność do rozwiązywania krytycznych problemów.

Ważne jest zatem pojmowanie innowacji również jako procesu budowania bezpiecznej, sprawnej i nowoczesnej gospodarki, harmonijnie łączącej ideę postępu z dobrem społecznym, ekonomicznym i ekologią. W odniesieniu do społeczeństwa oznacza ona otwartość na wiedzę i zmianę światopoglądu, które warunkują wdrażanie proponowanych rozwiązań. To także współtworzenie innowacyjnego społeczeństwa, cyfryzacja regionu, a także dostęp do usług społecznych, czy wyzwania dotyczące transformacji energetycznej oraz osiągnięcia neutralności klimatycznej. Ponadto wiąże się ona z realizacją koncepcji Gospodarki 4. 0 i zmianą modeli zarządzania, które pozwalają uzyskać przewagę konkurencyjną, przynoszącą stabilizację oraz zasoby na dalszy rozwój. Nie każdy ma innowacyjność we krwi, na szczęście można się jej nauczyć. Rozwój technologii zmienia rynek pracy i wymusza zdobywanie nowych kompetencji. Takie cechy, jak kreatywność, elastyczność, czy umiejętność krytycznego myślenia będą istotne z punktu widzenia zarządzania sobą w permanentnej zmianie. Tym samym trzeba na nowo zdefiniować politykę regionalną, 
w głównej mierze opierając ją na kreatywności człowieka, który poszukuje rozwiązań, uzasadnienia ich tworzenia oraz możliwości realizacji podejmowanych działań.

Szacuje się, że 85% zawodów, które będą wykonywane w 2030 roku, jeszcze nie powstało.

Wiedza źródłem innowacji - innowacje źródłem wiedzy

Uwarunkowania rozwoju gospodarki przyszłości sprawiają, że wiedza stanowi dziś podstawowy, aczkolwiek specyficzny zasób, który obniża rolę pozostałych do rangi uzupełniających. Jej nagromadzenie inicjuje i napędza procesy innowacyjne, przyspieszając czwartą rewolucję przemysłową oraz przenosząc produkcję i rynek pracy na wyższy poziom.

Ogół umiejętności, usystematyzowane i nieusystematyzowane zbiory wiadomości oraz kwalifikacje ludzi z określonych dziedzin, przetwarzane przez pryzmat ich doświadczenia i umiejscowione w odpowiednim kontekście, warunkują powstawanie innowacyjnych rozwiązań i są ich podstawowym źródłem.

Wiedza stanowi jeden z najistotniejszych czynników umożliwiających prawidłowe i sprawne wprowadzanie przez przedsiębiorstwa i instytucje użytecznych społecznie i gospodarczo unowocześnień. Dzięki niej możliwe staje się zwiększanie funkcjonalności produktów, procesów oraz usług, ulepszanie systemów organizacyjnych, udoskonalanie technologii, robotyzacja, cyfryzacja, usprawnianie komunikacji międzyludzkiej, optymalizacja zużycia zasobów oraz czasu pracy, czy wreszcie w efekcie ochrona środowiska naturalnego.

Stopień innowacyjności gospodarki i funkcjonujących w niej organizacji warunkuje i wpływa na odpowiednie gospodarowanie wiedzą i jej dyfuzję „z” i „do” otoczenia. Między wiedzą a innowacjami istnieje rodzaj sprzężenia zwrotnego - pojawienie się innowacji wymaga wiedzy, ale jednocześnie innowacje niosą ze sobą jej nowe pokłady. Wspólnie tworzą wartość, która przekłada się na budowanie przewagi konkurencyjnej i pełniejsze korzystanie z możliwości oferowanych przez globalne trendy transformacji gospodarczej.

Wiedza nierozłącznie związana jest z czynnikiem ludzkim, który jest jednocześnie jej twórcą, kreatorem, użytkownikiem i nośnikiem. Dzięki temu człowiek jest nie tylko odbiorcą innowacyjnych rozwiązań, ale także aktywnym uczestnikiem procesu ich powstawania i konsumowania, tworząc popyt na nowe funkcjonalności i udoskonalenia dotychczasowych pomysłów.

Współczesny rynek pracy w głównej mierze kształtowany jest przez wiedzę i umiejętności - wzrasta zapotrzebowanie na kompetencje związane z pracami badawczo-rozwojowymi, programowaniem, obsługą „inteligentnych” maszyn, ich integracją z systemami produkcyjnymi, czy wręcz symbiozą między człowiekiem a technologią i robotami. To powoduje, iż nadchodzi nowa era współpracy zachodniopomorskiej gospodarki i nauki, która stanowi wyzwanie dla szkolnictwa wyższego, kluczowego elementu B+R i wymusza konieczność dostosowania się do potrzeb cyfrowej, zautomatyzowanej Gospodarki 4.0. Nowa wiedza to także nowe sposoby pozyskiwania i wykorzystywania zasobów naturalnych, szczególnie dostępnych i konsumowanych w regionie.

Władze Samorządowe dostrzegają znaczenie czynnika wiedzy w kształtowaniu poglądów, postaw, motywacji i sposobów działania wszystkich partnerów zaangażowanych we wdrażanie polityki innowacyjności województwa. Z tego względu Regionalna Strategia Innowacji Województwa Zachodniopomorskiego 2030+ (RIS3 WZ, strategia innowacji) za jeden z celów stawia sobie wzmacnianie znaczenia wiedzy, jako kluczowego czynnika we wspólnym tworzeniu innowacyjnego Pomorza Zachodniego.

Człowiek w centrum przemian

Człowiek – obywatel, mieszkaniec, przedsiębiorca, konsument, pracownik, uczeń, student, naukowiec, samorządowiec, innowator, społecznik, emeryt, autorytet dla przyszłych pokoleń.

Człowiek jest głównym beneficjentem transformacji innowacyjnych, zarówno z punktu widzenia poprawy jakości życia, możliwości samorealizacji i rozwoju, ale także obowiązków. Współczesność mobilizuje człowieka do ciągłego doskonalenia i podnoszenia umiejętności i kompetencji, które pomagają mu być bardziej aktywnym, kreatywnym, lepszym. Kształtuje w człowieku potrzebę szybkiego przystosowania się do zachodzących zmian, posługiwania się nowymi formami komunikacji i technologii, korzystania z udogodnień oferowanych przez rozwiązania smart city, chłonięcia innowacji i wykorzystywania ich w życiu codziennym i zawodowym, a także działania i zaangażowania na rzecz ochrony środowiska, jako autorytetu dla przyszłych pokoleń.

Innowacje są utożsamiane z szerokimi zmianami i stają się nieodzownym elementem przenikającym do życia człowieka. Ich tworzenie jest procesem ciągłym, niezahamowanym. Bycie uczestnikiem przemian, jakie niosą innowacje, jest warunkiem skutecznej komunikacji człowieka z otoczeniem, którego jest częścią, w której pełni różne role. Zadaniem człowieka, w obliczu dzisiejszych wyzwań, jest modelowanie rzeczywistości oraz kształtowanie przyszłości, poprzez bycie czynnym uczestnikiem ekosystemu innowacji. Innowacje społeczne stanowią odpowiedź na realizację potrzeb społecznych, które są uznawane za klucz do upowszechnienia dobrobytu ludzi, stąd też dążenie do ich zaspokojenia jest istotnym elementem bycia i rozwoju człowieka.

W związku z powyższym, w aspekcie gospodarczego rozwoju Pomorza Zachodniego, kluczowe jest aktywne włączenie społeczeństwa w nowe, nietuzinkowe rozwiązania problemów natury społecznej. W efekcie mogą one prowadzić do ekonomicznych rezultatów w postaci innowacyjnych produktów lub usług, a także powstawania nowych podmiotów gospodarczych. 

Strategia ukierunkowuje człowieka jako końcowego użytkownika innowacji. Jest on zarazem ważnym jej inicjatorem, jak i aktywnym uczestnikiem w kształtowaniu zmian społecznych. To jego potrzeby w dużej mierze wskazują kierunki, którymi powinna podążać gospodarka przyszłości. Tworzone w regionie nowatorskie rozwiązania wpływają na zwiększanie dobrobytu człowieka oraz zapewniają mu szereg udogodnień w wielu obszarach życia codziennego.
Człowiek odgrywa ważną rolę w procesach decyzyjnych, odnoszących się pośrednio lub bezpośrednio do jego interesów. Tworzy to partnerskie powiązania pomiędzy aktorami ekosystemu innowacji oraz rozwija lokalną demokrację i społeczeństwo obywatelskie. 

Budowanie zaangażowania mieszkańców wymaga stałego ich informowania, przeprowadzania konsultacji społecznych oraz zapewnienia narzędzi dających możliwość współdecydowania o kierunkach prowadzonych zmian. Ponadto włączanie mieszkańców w procesy podejmowania decyzji buduje klimat wzajemnego zaufania i zwiększa poczucie przynależności do lokalnej społeczności. 

Nowe rozwiązania cyfrowe i technologiczne stwarzają szansę podniesienia wrodzonych możliwości człowieka i pełniejszego wykorzystania jego potencjału, a synergia między dostępnymi technologiami cyfrowymi zaczyna uwalniać swój potencjał znacznie szybciej niż w przeszłości.

W jakim celu tworzona jest RIS3?

Globalne wyzwania nie są już rozpatrywane wyłącznie w kategorii problemów państw, ale mają również istotny wpływ na priorytety wyznaczane przez regiony. Ustalone przez Komisję Europejską cele polityki spójności na lata 2021-2027 traktują innowacje jako jeden z najważniejszych aspektów rozwoju gospodarczego i społecznego. Będąc beneficjentem ich efektów, dla Samorządu kluczowe staje się więc kreowanie przestrzeni sprzyjającej skutecznemu wykorzystaniu środków własnych, jak i zewnętrznych, wspierających rozwój innowacji. Biorąc na siebie tę odpowiedzialność, Region, uwzględniając lokalne potrzeby, potencjał gospodarczy i społeczny, określa sposoby wdrażania i budowania środowiska sprzyjającego powstawaniu i rozwijaniu innowacyjności. Znaczący wpływ na proces skutecznego przeprowadzenia tych działań będzie miała przedmiotowa strategia.

Regionalna Strategia Innowacji Województwa Zachodniopomorskiego 2030 pełni rolę programu rozwoju, realizującego zapisy Strategii Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego do 2030 roku. Jej założenia są spójne z przesłankami określonymi w celu II SRWZ, dotyczącym dynamicznej gospodarki. Definiuje on aktywność Samorządu na rzecz kształtowania wysokiej jakości życia mieszkańców oraz wzmacniania konkurencyjności regionu. W kontekście strategii innowacji zaangażowanie to oznacza przede wszystkim inicjowanie działań, odpowiadających kluczowym wyzwaniom z zakresu innowacji, a także wytyczenie celów i kierunków kształtowania regionalnego systemu innowacji.

Strategia kreuje innowację jako siłę napędową gospodarki i istotny bodziec modernizacyjny regionu. Nadaje Samorządowi rolę inicjatora procesów pobudzania aktywności lokalnych środowisk w jej tworzeniu i upowszechnianiu. Jest również elementem regionalnego procesu przedsiębiorczego odkrywania, budującym przestrzeń do identyfikacji sektorów wzrostowych oraz nisz gospodarczych. Jej uzupełnieniem, obok Polityki Gospodarczej Województwa Zachodniopomorskiego, jest dokument pn.: Inteligentne Specjalizacje Pomorza Zachodniego, będący narzędziem wyznaczania, weryfikacji i modyfikacji priorytetowych obszarów gospodarczych, definiującym inteligentne specjalizacje (IS) Pomorza Zachodniego.

Koncepcja IS jest kontynuowana w polityce spójności UE na lata 2021-2027. Co więcej, jej zastosowanie warunkuje możliwość wdrażania unijnych funduszy strukturalnych w ramach Celu Polityki 1 – Bardziej inteligentna Europa dzięki wspieraniu innowacyjnej i inteligentnej transformacji gospodarczej, dotyczący dobrego zarządzania regionalną inteligentną specjalizacją. RIS3 WZ zakłada stworzenie podstaw do aktywnego i systematycznego wypełniania wspomnianej warunkowości. 

W związku z tym, RIS3 WZ ma przede wszystkim stanowić impuls do zmiany nastawienia do innowacji, chęci wprowadzania nowatorskich rozwiązań i odwagi podjęcia ryzyka. Określa również kierunki działań oraz przedstawia propozycje rozwiązań, mogących przyspieszyć proces wdrażania innowacji i postępu technologicznego w województwie. Zaproponowane cele skupiają się m.in.: na wspieraniu procesu cyfryzacji, automatyzacji i autonomizacji, działalności B+R, potrzebie uczenia się przez całe życie ciągłego poszerzania wiedzy i kompetencji oraz rozwoju kreatywności. Ponadto kładą one nacisk na stymulowanie przedsiębiorczości poprzez kształtowanie otoczenia biznesowego, powstawaniu startupów i tworzącej je społeczności oraz wzmocnienie współpracy firm, jednostek naukowo-badawczych, instytucji otoczenia biznesu, klastrów i samorządów. Odnoszą się także do poprawy funkcjonowania administracji oraz stworzenia warunków umożliwiających skuteczną promocję i dystrybucję dostępnych środków.

Przedstawiona w RIS3 WZ wizja Pomorza Zachodniego 2030 jest ambitna, ale możliwa do zrealizowania, ponieważ oparta jest na potrzebach przyszłości i budowana na filarach naukowej, społecznej, instytucjonalnej i biznesowej odpowiedzialności za przywilej życia w nowoczesnym społeczeństwie i gospodarce.

Rola Samorządu Województwa w procesie zarządzania strategią

Kluczowe dla realizacji RIS3 WZ jest przeniesienie jej założeń na grunt operacyjny wraz z możliwością ich finansowania. Jej cele, które mają charakter przekrojowy i interdyscyplinarny, wiążą się z koniecznością współpracy w obszarze Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego (UMWZ) oraz poza nim, z jednostkami zewnętrznymi. 

Zastosowany w dokumencie model poczwórnej helisy wskazuje podmioty uczestniczące w procesie opracowywania i wdrażania strategii, przy koordynacyjnej roli Samorządu Województwa. To Zarząd Województwa Zachodniopomorskiego, wspierany przez komórki organizacyjne Urzędu Marszałkowskiego, odpowiedzialne za rozwój gospodarki i innowacyjności, pełni funkcję nadzorczą operacjonalizacji dokumentu oraz monitoringu jej wdrażania. 

W praktyce Zarząd podejmuje uchwały w sprawach dotyczących wdrażania, monitoringu, ewaluacji i aktualizacji RIS3 WZ oraz dokumentów z nią powiązanych. Określa system instytucjonalny wdrażania strategii i jego ewentualne modyfikacje, związane z zaangażowaniem dodatkowych jednostek. Zarząd tworzy jednocześnie warunki sprzyjające osiągnięciu założeń oraz efektywności procesu przedsiębiorczego odkrywania. 

Do realizacji zadań związanych z wdrażaniem i aktualizacją strategii, Zarząd posiada możliwość powołania zespołów eksperckich, tworzonych na bazie poszczególnych komórek organizacyjnych Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego, w skład których mogą wchodzić również zaproszeni eksperci zewnętrzni. Powierzone zespołom zadania mogą zostać wykonane samodzielnie, przez komórki Urzędu, albo przekazane w całości lub w części podmiotom zewnętrznym. Dobór podmiotów zewnętrznych prowadzony jest w oparciu o kryteria merytoryczne, obejmujące m.in.: posiadane doświadczenie, zasoby i kompetencje niezbędne dla osiągnięcia założonych celów operacyjnych i oczekiwanych rezultatów. Angażowanie partnerów, zwłaszcza wywodzących się ze sfery B+R+I, pozwoli nie tylko na zwiększenie efektywności wdrażania strategii, ale i zapewnienie szerokiego oraz aktywnego udziału różnorodnych środowisk społeczno-gospodarczych, wpływając pozytywnie na rozwój regionalnego systemu innowacji. 

Rolę koordynatora prac w obszarze wdrażania i aktualizacji RIS3 WZ, realizowanych w ramach struktur UMWZ oraz przez jednostki zewnętrzne, pełni Centrum Inicjatyw Gospodarczych (CIG). Powołane do życia w 2019 roku, jest najmłodszym stażem wydziałem Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego. Powstało na fundamencie dawnego Centrum Obsługi Inwestorów i Eksporterów i wzmocnione zostało przez Biuro ds. Innowacyjności i Inteligentnych Specjalizacji. Działalność Centrum, od początku swojego funkcjonowania, oparta jest m.in.: na pogłębianiu współpracy biznesu ze światem nauki, promocji innowacji i budowaniu ekosystemu startupowego, realizując tym samym proces przedsiębiorczego odkrywania. W zadaniach wydziału pozostaje również m.in.: pozyskiwanie inwestorów, tworzenie ofert inwestycyjnych oraz promocja gospodarcza regionu. CIG pozostaje miejscem pierwszego kontaktu dla przedsiębiorców krajowych i zagranicznych zainteresowanych inwestowaniem na Pomorzu Zachodnim. Jego oferta kierowana jest również do regionalnych firm, planujących działalność eksportową i inwestycyjną poza granicami kraju.

Kierunek innowacyjność – nowe podejście czy kontynuacja założeń?

Tworzenie warunków dla nieustannego polepszania jakości życia i dobrobytu obecnych oraz przyszłych pokoleń Pomorza Zachodniego jest celem nadrzędnym wszelkiej działalności Samorządu - stanowi jego ustawowe zadanie oraz nawiązuje do idei zrównoważonego rozwoju.

Wyzwaniu temu podporządkowane są założenia praktycznie wszystkich dokumentów strategicznych związanych z rozwojem regionu, przygotowywanych przez Samorząd Województwa Zachodniopomorskiego - również regionalnej strategii innowacji. Stanowi to dowód, że dostrzega on i uwzględnia również te potrzeby mieszkańców regionu, które związane są, m.in. z ekologią, satysfakcją z miejsca zamieszkania, bezpieczeństwem społecznym 
i zdrowotnym czy cyberbezpieczeństwem.

Refleksja nad stopniem realizacji przez Samorząd Województwa zamierzeń i celów RIS3 WZ stała się głównym motywem potrzeby kontynuacji i modyfikacji założeń tego dokumentu. 
Wynika to w szczególności z konieczności ich dostosowania do zmieniających się trendów społeczno-gospodarczych na świecie, mających wpływ na województwo. Strategia innowacji stanowi zatem odpowiedź Województwa na potrzebę kontynuacji, adaptacji, modyfikacji i dostosowania do nowych uwarunkowań społeczno-ekonomicznych założeń poprzedniej RIS3 WZ. 

Wiele proponowanych w jej ramach zadań zostało zrealizowanych, ale mając na względzie długofalowy proces wprowadzania i dyfuzji innowacyjności, część z nich wymaga przemodelowania, a niektóre kontynuowania. Z tego względu aktualna strategia stawia czynnik ludzki w centrum przemian zachodzących we współczesnym świecie, podkreślając tym samym znaczenie człowieka, jako twórcy i konsumenta innowacyjnych rozwiązań.

Strategia ma na celu dalsze inicjowanie i wzmacnianie procesów innowacyjnych na Pomorzu Zachodnim, uwzględniając fakt, że rozwój innowacyjności jest procesem długofalowym, dynamicznym, wymagającym elastyczności myślenia i działania Samorządu oraz jego partnerów.

Już samo tworzenie Strategii Innowacji wymaga innowacyjnego podejścia do procesu. Tak jak Przemysł 4.0 za cel stawia sobie integrowanie współdziałania poszczególnych technologii i systemów, tak Władze Samorządowe przy kreowaniu polityki innowacyjnej dążą do możliwie szerokiego zintegrowania współdziałania i współtworzenia tego procesu.

Zakładane cele i proponowane rozwiązania RIS3 WZ są procesem poszukiwań regionalnych rozwiązań dla globalnych wyzwań, a nowe ujęcie strategii uwzględnia zarówno zmiany zachodzące w świecie, jak i możliwości rozwojowe i predyspozycje Pomorza Zachodniego. Z tego powodu część założeń nowego dokumentu kontynuuje wcześniej przyjęte priorytety. 

Samorząd, jako gospodarz województwa, wyposażony jest w ustawowe instrumenty, również finansowe, oddziaływania na środowisko regionalne. W wyniku wdrażania założeń RIS3 WZ kontynuowane i dynamizowane będą cele związane z intensyfikacją procesu rozwoju społeczeństwa innowacyjnego, pogłębianiem poziomu innowacyjności przedsiębiorstw, zgodnie z koncepcjami Przemysłu 3.0 oraz Gospodarki 4.0, wzmacnianiem roli nauki i jej współpracy z biznesem oraz kształtowaniem sprawnego otoczenia instytucjonalnego.

Korzystając z dotychczasowych doświadczeń i rekomendacji w zakresie finansowania i rozwoju innowacyjności na Pomorzu Zachodnim, Samorząd Województwa koncentruje swoją aktywność na zwiększaniu oddziaływania na potencjał innowacyjny województwa. Określenie potrzeb innowacyjnych regionu, zestawienie ich z barierami rozwoju i dyfuzji, rekomendowanymi sposobami ich niwelowania oraz atutami województwa, przyczyniły się do wypracowania przez Samorząd celów RIS3 WZ. Stanowią one uzupełnienie kierunków rozwoju regionu, realizowanych na podstawie innych, komplementarnych dokumentów strategicznych województwa. Urzeczywistnia się to m.in.: za sprawą działań na rzecz zwiększenia poziomu zaangażowania zachodniopomorskiej gospodarki we współpracę z podmiotami regionalnego systemu innowacji oraz w procesy pozyskiwania funduszy, w tym UE, na rozwój działalności innowacyjnej. 

Na czym opierają się założenia RIS3?

Wzrost nowoczesnej, innowacyjnej i konkurencyjnej gospodarki Pomorza Zachodniego wymaga współpracy przedstawicieli wszystkich zainteresowanych środowisk. Kluczowym elementem w tworzeniu i realizowaniu przedsięwzięć innowacyjnych w regionie jest aktywne współdziałanie oraz współpraca sieciowa pomiędzy uczestnikami tych przedsięwzięć. Jest to tym bardziej istotne w świecie zdominowanym przez globalne i regionalne, sieciowe łańcuchy wartości.

Rolą dokumentu jest określenie kierunków wsparcia innowacyjności w województwie. RIS3 Dostrzega to, co wcześniej było często niedoceniane – społeczny wymiar innowacji.

Założenia dokumentu oparto na modelu tzw.: poczwórnej helisy, w ramach którego wytwarzanie nowatorskich rozwiązań w regionie stymulują relacje i interakcje zachodzące pomiędzy czterema oddziaływującymi na siebie sferami tj.: społeczeństwem, biznesem, nauką i instytucjami. Sektor biznesu, nauki oraz instytucji, jako uczestnicy procesów innowacyjnych, korzystają z zasobów społeczeństwa i jego zdolności do angażowania się w przemiany prorozwojowe. Z kolei społeczeństwo czerpie z tego, co oferują pozostali interesariusze, jednocześnie mając możliwość reagowania i wpływania na podejmowane przez nich działania. Tego rodzaju współpraca czterech grup partnerów umożliwia osiągnięcie lepszych efektów w ramach realizowanych innowacyjnych przedsięwzięć. Zastosowanie koncepcji poczwórnej helisy pozwala wzmacniać powiązania pomiędzy poszczególnymi podmiotami regionalnego ekosystemu innowacji, co znajdzie odzwierciedlenie we wzroście gospodarczym regionu, generowanym przez innowacje. Poczwórna helisa stanowi narzędzie służące skutecznemu wdrażaniu innowacji w województwie zachodniopomorskim. Umożliwia osiąganie większych korzyści w wyniku współpracy wszystkich podmiotów i instytucji, zapewnia łatwiejszy dostęp do zasobów wiedzy, informacji, nowych rozwiązań, skuteczniejszą identyfikację potrzeb otoczenia społeczno-gospodarczego, współdzielenie się kosztami tworzenia i wdrażania innowacji oraz ich ryzykiem, sprawniejsze wprowadzanie nowych rozwiązań, czy wzmocnienie konkurencyjności i innowacyjności współpracujących podmiotów.

Założenia powyższego modelu miały również istotne znaczenie w opracowaniu głównych celów przedmiotowej strategii. Ich struktura została zaprojektowana na nowo, uwzględniając cztery elementy helisy jako kluczowe kierunki rozwoju gospodarki województwa, kształtujące potencjał innowacyjny Pomorza Zachodniego.

W pierwszej części dokumentu podjęto zagadnienia związane z wagą innowacyjności i wiedzy we współczesnej gospodarce oraz rolą samorządu i mieszkańców w kształtowaniu polityki innowacyjnej regionu. Przedstawiono tu istotną funkcję i miejsce człowieka w dobie zachodzących przemian. Ukazano potrzebę stworzenia nowej koncepcji strategii innowacji, zachowując istotne i aktualne elementy z dotychczas obowiązującego dokumentu. W dalszej części opisano globalne trendy oraz regionalne wyzwania i ich wpływ na rozwój gospodarczy regionu. Zaprezentowana wizja Pomorza Zachodniego znalazła odzwierciedlenie w brzmieniu celów strategicznych. W dokumencie został również przedstawiony proces przedsiębiorczego odkrywania jako ważny mechanizm ukazujący nowe szanse i możliwości prorozwojowe dla gospodarki regionu. W końcowej części zawarto kwestie dotyczące systemu monitorowania oraz możliwości finansowania. Finalny rozdział: „Już dziś tworzymy lepsze jutro” jest obrazem zachodzących w regionie procesów i zmian, które za sprawą działań, zadań, projektów, inicjatyw realizowanych przez Samorząd Województwa, JST, przedsiębiorców oraz świat nauki na rzecz innowacyjności zachodniopomorskiej gospodarki, zmieniają jego oblicze.

RIS3 jako dopełnienie Polityki Gospodarczej

Polityka Gospodarcza, w rękach Władz Regionalnych, pełni rolę drogowskazu wyznaczającego główne kierunki rozwoju społeczno-gospodarczego województwa. Jej funkcją jest, w głównej mierze, świadome oddziaływanie Samorządu oraz jego otoczenia na gospodarkę, jej dynamikę oraz strukturę, a także na zewnętrzne relacje, za pomocą określonych narzędzi, służących do osiągnięcia zaplanowanych celów. 

Podstawę prawną do realizacji przez Władze Regionu zadań w obszarze gospodarki stanowi ustawa o samorządzie województwa. W oparciu o jej zapisy Samorząd prowadzi politykę rozwoju, na którą składa się m.in.: pobudzanie aktywności gospodarczej, podnoszenie poziomu konkurencyjności i innowacyjności gospodarki województwa. Tworzenie warunków ekspansji gospodarczej, w tym kreowanie rynku pracy, współdziałanie w podnoszeniu poziomu wykształcenia obywateli, wspieranie rozwoju nauki oraz współpracy między sferą nauki i gospodarki, jak również popieranie postępu technologicznego i innowacji, to ważne składowe w tym procesie. 

Wpływ na cele wyznaczane w Polityce Gospodarczej Województwa Zachodniopomorskiego mają światowe przeobrażenia ekonomiczne i konieczność podążania za globalnymi trendami. Istotne jest także samo postrzeganie regionu, który dziś aspiruje do bycia traktowanym jako inkubator nowoczesnych przemian i miejsce kreowania wiedzy. Wymagania te wymuszają konieczność wypracowania mechanizmu, będącego siłą napędową lokalnych zmian. Tu znaczącą rolę pełni RIS3 WZ, stanowiąca element dopełnienia i doskonalenia polityki gospodarczej w obszarze innowacyjności. Jest narzędziem efektywnego systemu tworzenia i utrzymania synergii najbardziej kluczowych czynników wpływających na wzrost ekonomiczny i rozwój społeczny regionu – nauki, techniki i kształcenia. Włączając w ten proces mieszkańców, przedsiębiorstwa, szkoły, uczelnie, ośrodki naukowe i instytucje traktuje powiązania i współzależność pomiędzy wyżej wymienionymi determinantami za główny aspekt oddziałujący na rezultat i powodzenie przyjętych zamierzeń.

Zachodzące w ostatnich latach transformacje systemów ekonomicznych i ich wpływ na funkcjonowanie wielu państw, firm i ludzi pokazują, iż ranga strategii innowacji w polityce gospodarczej nie tylko wzrasta, ale także staje się jej istotnym wyznacznikiem. Jest traktowana jako narzędzie wspomagające rozwiązywanie problemów gospodarczych, społecznych, ekologicznych, klimatycznych, czy energetycznych. Stanowi także fundament przemiany w kierunku społeczeństwa i gospodarki opartej na wiedzy. Ponadto inicjuje i buduje solidne oraz długofalowe partnerstwa pomiędzy przedstawicielami odmiennych środowisk, których wspólnym mianownikiem jest dążenie do innowacyjnych usprawnień. 

Realizowana jednocześnie na poziomie unijnym, ogólnokrajowym i lokalnym, strategia innowacji przyjmuje formę różnych programów, instrumentów i mechanizmów. Wskazują one kierunki działań, podejmują próby łagodzenia niedoskonałości rynkowych i ograniczeń zmniejszających zdolności innowacyjne, wspierają oraz promują postawy przedsiębiorcze i kreatywne, a także stymulują i zachęcają do tworzenia i implementowania postępu.

Jednak, spośród wszystkich wyżej wskazanych szczebli, to regionalne działania wydają się tu być najistotniejsze. Wynika to z faktu, iż region jest główną przestrzenią tworzenia i organizowania życia społecznego i gospodarczego. To także miejsce narodzin procesów innowacyjnych, co powoduje, że Władze Województwa mogą w krótszym czasie tworzyć najlepsze warunki do ich kreowania i wdrażania. Ponadto przyjęta lokalna koncepcja rozwoju jest bardziej efektywna i adekwatna w stosunku do potrzeb danego obszaru. Jednocześnie zasada subsydiarności i decentralizacja powodują, iż polityka gospodarcza i innowacyjna regionu są bardziej uprzywilejowane od ogólnej koncepcji polityki państwa.