Diagnoza regionalnych potrzeb innowacyjnych

Podłożem dla większości innowacyjnych rozwiązań na Pomorzu Zachodnim jest trend transformacji cyfrowej, który zaczyna dostrzegać i wykorzystywać coraz więcej firm i instytucji. Pandemia stała się dodatkowym, silnym impulsem rozwoju cyfrowych innowacji, czyniąc je kluczowymi dla przemysłu, biznesu, administracji, nauki i życia codziennego. Uzmysłowiła także, że zachodniopomorskiej rzeczywistości społeczno-gospodarczej potrzeba przeprojektowania w kierunku technologicznego wspomagania wszystkich obszarów aktywności człowieka.

Cyfrowe przeobrażenia stanowią wyzwanie również dla zachodniopomorskiego społeczeństwa - wymagają nowych sposobów myślenia i postrzegania rzeczywistości. Powodują redefinicję życia, zachowań, wartości, metod pracy, produkcji, organizacji i wreszcie percepcji świata. Wywierają presję na kadry kierownicze, by przygotować organizacje i ich pracowników do zmieniających się warunków. Kształtują nowe modele kompetencji, przywództwa i kierowania. Powodują, że zasobami strategicznymi regionu stają się również wiedza i informacja, a nie jak dotychczas głównie praca i kapitał, gdyż potencjał oparty na niskich kosztach pracy i surowców wyczerpuje się.

Władze Pomorza Zachodniego mają świadomość, że region czeka wzmożony wysiłek, by sprostać wymogom gospodarki przyszłości i dorównać liderom innowacyjności. W związku z tym, Samorząd Województwa, we współpracy z ekspertami zewnętrznymi, zdiagnozował potrzeby w zakresie wprowadzania, rozwoju i upowszechniania innowacyjnych rozwiązań w regionie. Opracowana lista jest otwarta, na bieżąco monitorowana i uzupełniana. Optymalizując i dostosowując do zachodzących zmian politykę innowacyjności województwa, Władze Samorządowe szczególną uwagę zwracają na kwestie związane z:

• podnoszeniem jakości życia mieszkańców Pomorza Zachodniego, na skutek wdrażania nowatorskich pomysłów we wszystkich sferach funkcjonowania ludzi, z zachowaniem zasady nieczynienia poważnych szkód środowiskowych,
• wzmocnieniem konkurencyjności i innowacyjności zachodniopomorskiej gospodarki, w tym przedsiębiorstw w niej funkcjonujących, w celu umacniania ich pozycji w globalnych i regionalnych łańcuchach dostaw,
• zwiększeniem świadomości odnośnie roli innowacji oraz zapewnieniem odpowiednich warunków do rozwoju kultury innowacyjnej w regionie - tworzeniem nowego kontekstu społecznego dla innowacji, zmianie postrzegania jej znaczenia w transformacji społecznej i gospodarczej dla wspólnie tworzonego, zrównoważonego dobrobytu regionu,
• budowaniem otwartej, nastawionej na ciągłe zdobywanie wiedzy i szybko adaptującej się do zmian rynkowych społeczności, między innymi poprzez działania polegające na podnoszeniu kompetencji, budowanie kultury współpracy i myślenia o przyszłości,
• dostosowaniem systemu edukacji i kształcenia oraz wspieraniem możliwości nabywania kwalifikacji innowacyjnych do potrzeb współczesnego rynku pracy, budowaniem kultury uczenia się przez całe życie i odbudowaniem rangi kształcenia zawodowego,
• włączeniem przedsiębiorstw w proces tworzenia programów nauczania oraz rozwojem kompetencji przyszłości służących dalszemu budowaniu kapitału ludzkiego,
• rozwijaniem umiejętności i infrastruktury teleinformatycznej, niezbędnej do swobodnego korzystania z e-usług oraz cyfrowych dóbr kultury,
• wdrażaniem założeń europejskiego Zielonego Ładu, w tym m.in.: transformacji energetycznej, wprowadzeniem koncepcji gospodarki obiegu zamkniętego, która przyczyni się do zmniejszenia zużycia energii, surowców, odpadów oraz zwiększy stopień recyklingu, a także szanse rozwoju w obszarze zielonych technologii,
• koncentrowaniem zasobów na obszarach i technologiach o potencjalnie najwyższym społecznym i ekonomicznym zwrocie z inwestycji, przy jednoczesnym ciągłym poszukiwaniu nowych obszarów o wysokim potencjale rozwojowym,
• zapewnieniem odpowiednio wykształconej kadry, specjalistycznego sprzętu oraz zasobów finansowych na rzecz rozwoju działalności badawczo-rozwojowej w regionie, w wyniku których będzie można budować otwartą infrastrukturę badawczą oraz promować ekoinnowacje,
• zwiększaniem podaży innowacji poprzez rozbudowę nowoczesnego zaplecza badawczego na uczelniach oraz innych jednostkach naukowych, przy równoczesnym zwiększaniu kompetencji kadr pod kątem wdrażania i komercjalizacji wyników prac badawczych,
• profesjonalizacją usług świadczonych przez instytucje otoczenia biznesu,
• koniecznością wpierania branż o największym potencjale do wzrostu, w tym także rozbudową systemu wsparcia inkubacji dla młodych firm i startupów,
• zapewnieniem szerokiego dostępu do narzędzi finansowych, pochodzących z funduszy europejskich oraz wzmacnianiem alternatywnych metod finansowania innowacji,
• wdrażaniem koncepcji inteligentnych miast oraz stosowania otwartych danych usprawniających działanie instytucji publicznych,
• podnoszeniem atrakcyjności inwestycyjnej i polepszaniem klimatu inwestycyjnego regionu, sprzyjającego realizacji zamierzonych celów obecnych i potencjalnych inwestorów, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów Specjalnej Strefy Włączenia,
• postrzeganiem Pomorza Zachodniego jako miejsca włączonego biznesowo w sieć międzynarodowych powiązań, z infrastrukturą i terenami inwestycyjnymi odpowiadającymi standardom europejskim,
• wyrównaniem potencjału innowacyjnego i cyfrowego województwa,
• sieciowaniem współpracy przedsiębiorstw i innych instytucji otoczenia biznesu oraz dodatkowo profesjonalizacją usług instytucji zaangażowanych w doskonalenie regionalnego ekosystemu innowacji, w tym klastrów,
• wzmocnieniem potencjału klastrów zalążkowych i wzrostowych w związku z wprowadzaniem nowych usług przyczyniających się do doskonalenia PPO,
• finansowym wsparciem działalności innowacyjnej i badawczo-rozwojowej, szczególnie związanej z inteligentnymi specjalizacjami regionu (obejmującymi w głównej mierze takie obszary, jak biogospodarka, gospodarka morska i logistyka, przemysł metalowo-maszynowy, turystyka, zdrowie, ICT, przemysły kreatywne), zorientowanej na użytkowników, zgodnej z potrzebami rynku oraz wypracowanej we współpracy ze środowiskiem regionalnym, krajowym i międzynarodowym,
• ograniczaniem negatywnego oddziaływania pandemii na rozwój przedsiębiorczości na Pomorzu Zachodnim oraz kreowaniem kultury biznesu cyfrowego, uwzględniając potrzeby firm w zakresie marketingu, internacjonalizacji, dostępności wykwalifikowanych kadr oraz wysokiej jakości infrastruktury naukowo-badawczej,
• kontynuowaniem rozwoju inteligentnych specjalizacji, ze względu na generowanie przez ten proces pozytywnych efektów mnożnikowych, oddziałujących na całą przestrzeń społeczno-gospodarczą regionu,
• zaangażowaniem wszystkich podmiotów helisy w planowanie i opracowywanie regionalnych inicjatyw oraz dokumentów strategicznych na rzecz rozwijania innowacyjności w województwie oraz wzmacnianiem roli innowacji społecznych,
• pobudzaniem potrzeby wdrażania innowacji w przedsiębiorstwach, zmianą nastawienia i podejścia właścicieli i kadry zarządzającej do nich oraz budowaniem potencjału innowacyjnego mikro, małych i średnich przedsiębiorstw,
• zwiększaniem poziomu znajomości systemu wsparcia wśród podmiotów działających w regionie, w tym zainteresowanych wdrażaniem innowacji,
• wzrostem współpracy międzynarodowej, sprzyjającej wymianie myśli i dobrych praktyk w zakresie innowacyjności,
• polepszeniem pozycji zachodniopomorskich uczelni w rankingach krajowych i międzynarodowych,
• dalszym rozwojem niebieskiej i zielonej gospodarki,
• promocją alternatywnych metod finansowania innowacji i prac badawczo-rozwojowych.

 

Na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego, zostały przeprowadzone wywiady pogłębione i badanie CATI wśród beneficjentów i wnioskodawców RPO WZ 2014-2020, z których wynikało, że regionalne przedsiębiorstwa warunkowały aktywność innowacyjną stopniem zaspokojenia swoich potrzeb innowacyjnych, koncentrujących się wokół trzech głównych obszarów: infrastruktury, kadr i prac badawczo-rozwojowych. Najczęściej wymieniane przez przedsiębiorstwa zagadnienia dotyczyły potrzeb:

• w zakresie infrastruktury badawczo-rozwojowej i produkcyjnej (m. in. laboratoria, maszyny, urządzenia, linie produkcyjne, lokale, budynki),
• odnośnie samodzielnej i/lub wspólnej z podmiotami zewnętrznymi (np. uczelniami) realizacji prac badawczo-rozwojowych,
• związanych z uzyskaniem wsparcia w zakresie komercjalizacji przeprowadzonych prac B+R, w tym wprowadzaniem prototypów na rynek,
• odnoszących się do ochrony własności intelektualnej na posiadane rozwiązania,
• związanych z dostępnością nowych pracowników w ogóle oraz pracowników o określonych kwalifikacjach zawodowych,
• związanych z podnoszeniem specjalistycznych kompetencji osób obecnie zatrudnionych, poprzez specjalistyczne szkolenia związane z pracą na konkretnych stanowiskach,
• będących rezultatem niewystarczających kompetencji językowych pracowników,
• powiązanych z doposażeniem stanowisk pracy oraz reorganizacją struktury organizacyjnej firm,
• związanych z promocją i marketingiem, w tym promocją w wyszukiwarkach internetowych i na portalach społecznościowych, tworzeniem i aktualizacją stron www, udziałem w krajowych i zagranicznych targach i wystawach oraz reklamą w prasie, radiu i telewizji,
• mających związek z tworzeniem materiałów informacyjno-promocyjnych, w tym katalogów i informatorów, również w językach obcych,
• wynikających z zainteresowania internacjonalizacją działalności, dotyczących pozyskiwania partnerów zagranicznych, tworzenia strategii rozwoju eksportu oraz doradztwem we wprowadzaniu produktów na rynki zagraniczne.

 

Bariery dyfuzji innowacji

Dyfuzja innowacji jest procesem jej rozprzestrzeniania i upowszechniania się w systemie społeczno-gospodarczym regionu oraz sprzyja zwiększaniu zakresu współpracy i wzajemnego zaufania między regionalnymi aktorami helisy.

Dyfuzja innowacji polega na przyswajaniu przez inne przedsiębiorstwa, organizacje oraz uczestników rynku i życia społecznego nowego produktu, usługi lub rozwiązania technologicznego czy organizacyjnego.

Biorąc pod uwagę jej strategiczny charakter, kluczowa jest zatem identyfikacja wąskich gardeł dyfuzji innowacji na Pomorzu Zachodnim. Znajomość czynników hamujących jej powstawanie i rozpowszechnianie pozwala, między innymi, tworzyć warunki i sprzyjający kontekst dla usprawnień i wynalazczości w województwie, a także uniezależniać się od coraz droższego i trudniej dostępnego zagranicznego know-how. Ponadto daje możliwość przeciwdziałania marginalizacji województwa na międzynarodowym rynku nowoczesnych technologii, czy wreszcie ograniczania marnotrawstwa zasobów w sytuacjach, gdy wyniki prac B+R nie zostają wdrożone.

Proces dyfuzji i implementacji innowacyjnych rozwiązań w województwie napotyka różnego rodzaju bariery, które umownie sklasyfikować można jako zależne od: czynników finansowych i kosztowych, wynikające z uwarunkowań rynkowych, instytucjonalnych i mentalnych oraz dotyczące postrzegania wiedzy i innowacyjności przez uczestników ekosystemu innowacji.

Bariery te w różnym stopniu możliwe są do wyeliminowania - Samorząd Województwa dokłada wszelkich starań w dążeniu do jak najpełniejszego ich diagnozowania i niwelowania, lecz pomimo dostępnych środków finansowych, na wiele z nich posiada ograniczony wpływ. Trzeba mieć na względzie, że łagodzenie barier zależne jest nie tyko od woli sprawczej Samorządu Województwa, ale przede wszystkim od stopnia zaangażowania, zainteresowania i współpracy wszystkich partnerów helisy. Zrozumienie priorytetowego znaczenia innowacyjności zwielokrotni efekty wdrażania długookresowej strategii innowacji.

Na Pomorzu Zachodnim zdiagnozowano następujące czynniki hamujące proces dyfuzji innowacji:

• rozdrobniona struktura przedsiębiorstw i niska gotowość, szczególnie mikro i małych firm, do kooperacji, w celu wspólnego wypracowywania innowacyjnych rozwiązań i minimalizowania ryzyka z tym związanego,
• niski wolumen dużych firm, co bezpośrednio rzutuje na niewystarczającą liczbę podmiotów o wysokim natężeniu badań i rozwoju, a przez to niezadawalający potencjał kadrowy przedsiębiorstw, słabo generujący popyt i podaż innowacyjnych rozwiązań,
• niewystarczający wpływ biznesu i przemysłu na ofertę edukacyjną regionu – niedopasowanie zasobów ludzkich, ich wiedzy i kompetencji do potrzeb rynku oraz niezaspokojony popyt na wysoko wykwalifikowanych absolwentów,
• nie w pełni wykorzystany potencjał naukowo-badawczy oraz nierównomierny rozkład zasobów innowacyjnych w regionie – większość kadry naukowo-badawczej zatrudniona w szkolnictwie wyższym,
• zmiana struktury demograficznej regionu oraz procesy migracyjne, skutkujące malejącą liczbą studentów, starzeniem się społeczeństwa, zmniejszaniem się liczby ludności w wieku produkcyjnym i odpływem wykwalifikowanych kadr,
• postawy partnerów helisy wobec innowacji – niski poziom kultury innowacyjności w przedsiębiorstwach, niska akceptacja społeczna dla eksperymentowania i innowacyjnych postaw, kierowanie się stereotypami oraz mała świadomość w zakresie znaczenia innowacji dla inteligentnego równoważenia gospodarki, oparcia jej na wiedzy oraz zaawansowanych technologicznie rozwiązaniach Gospodarki 4.0,
• często niewystarczający poziom kompetencji cyfrowych części partnerów helisy, szczególnie osób starszych,
• niedostateczny popyt wśród partnerów helisy (szczególnie przedsiębiorstw oraz instytucji publicznych i samorządów lokalnych) na finansowanie środkami UE rozwoju i wdrażania innowacyjnych rozwiązań oraz niezadowalający poziom znajomości systemu możliwości wsparcia wśród potencjalnych beneficjentów,
• niewystarczająca gotowość, zwłaszcza podmiotów z małych miejscowości, do korzystania z usług instytucji otoczenia biznesu, wspierających innowacje i B+R,
• ograniczona skala usług instytucji otoczenia biznesu,
• niski poziom zaufania społecznego do instytucji, kontrahentów i współpracy przy tworzeniu i implementacji innowacji, co skutkuje, między innymi, niedostatecznym poziomem rozwoju klastrów oraz niewystarczającą liczbą podmiotów tworzących regionalny system innowacji,
• osłabienie przedsiębiorczości na skutek pandemii COVID-19 i obaw związanych z jej kolejnymi falami - krótkoterminowe podejście do planowania i słabe uwzględnianie długoterminowych, strategicznych celów rozwoju innowacyjności w firmach,
• niejednokrotnie zbyt niski potencjał infrastruktury przedsiębiorstw do wdrażania innowacyjnych rozwiązań, niewystarczający poziom wiedzy i informacji oraz niedostateczne umiejętności ich pozyskiwania przez firmy, przy jednoczesnej wysokiej krajowej i zagranicznej konkurencji w branży, zwłaszcza w obszarach inteligentnych specjalizacji,
• niewystarczająca dostępność infrastruktury inkubacyjnej dla młodych firm i startupów,
• postrzeganie zasad, formalności i procedur związanych z pozyskiwaniem dofinansowania, jako zbyt obciążających i skomplikowanych oraz niska akceptacja warunków finansowania przedsięwzięć innowacyjnych i badawczo-rozwojowych przez przedsiębiorstwa, szczególnie w przypadku instrumentów wsparcia opartych o refundację poniesionych wydatków oraz instrumentów zwrotnych, przy jednoczesnej niskiej skłonności i gotowości do ryzyka finansowania innowacji środkami własnymi,
• postrzeganie ogólnopolskich i unijnych regulacji administracyjno-prawnych jako hamujących dyfuzję innowacyjności i transfer wiedzy do gospodarki,
• umiarkowanie efektywna współpraca nauki, przemysłu i biznesu: trudności w zrozumieniu wzajemnych potrzeb, odmiennych motywacji, poziomów akceptacji ryzyka i wartości dodanej dla współpracy przy realizacji prac B+R przez przedstawicieli różnych środowisk, w tym często niepostrzeganie uczelni jako partnera w procesie innowacyjnym,
• fragmentaryczny transfer wiedzy do gospodarki, ze względu na słabe dopasowanie wyników prac naukowych do potrzeb rynku, trudności w przejściu innowacyjnego pomysłu z fazy laboratoryjnej do półtechnicznej, a następnie do dalszej fazy rozwoju wynalazku, znikoma liczba małych projektów B+R, czy niechęć wnoszenia przez jednostki naukowe wkładu własnego w projektach, w celu zapewnienia płynności przedsięwzięć.

 

Rekomendowane sposoby stymulowania rozwoju regionalnego systemu innowacji

Korzystając z dotychczasowych doświadczeń w zakresie realizowania polityki proinnowacyjnej na Pomorzu Zachodnim, Samorząd Województwa koncentruje swoją aktywność na zwiększaniu zaangażowania zachodniopomorskiej gospodarki, nauki, instytucji i społeczności regionalnej we współpracę w doskonaleniu regionalnego systemu innowacji. Zidentyfikowane, wspólnie z ekspertami zewnętrznymi, potrzeby innowacyjne oraz bariery dyfuzji regionalnej innowacyjności, stały się podstawą do sformułowania przez Samorząd Województwa rekomendacji w tym zakresie.

Rekomendowane sposoby stymulowania rozwoju regionalnego ekosystemu innowacji:

• zależne od Samorządu Województwa:
• opracowanie i konsekwentne wdrażanie założeń i celów RIS3 WZ oraz ich operacjonalizacja, z wykorzystaniem funduszy europejskich,
• zapewnienie środków na działania dedykowane tworzeniu i rozbudowie regionalnego systemu innowacji, ukierunkowanych na zdiagnozowane potrzeby potencjalnych beneficjentów,
• doskonalenie procesu przedsiębiorczego odkrywania (PPO) w oparciu o nowo zidentyfikowane, perspektywiczne inteligentne specjalizacje regionu oraz tworzenie warunków usprawniających zarządzanie nimi,
• szczególne premiowanie działalności innowacyjnej i kooperacji w obszarach inteligentnych specjalizacjach regionu oraz dostosowanie kwot wsparcia do ich specyfiki i potrzeb podmiotów w nich funkcjonujących,
• zaangażowanie regionalnych klastrów w proces kształtowania polityki regionalnej oraz przygotowanie ich do pełnienia roli animatorów poszczególnych specjalizacji,
• uwzględnienie w systemie wsparcia także tych firm, które z uwagi na swoją specyfikę i niszowość nie wpisują się w żadną specjalizację regionalną, a przy odpowiedniej pomocy mogą przyczynić się do rozwoju regionu,
• objęcie wsparciem tych środowisk i obszarów, w przypadku których istnieje wyjątkowa potrzeba innowacyjnych rozwiązań i cyfryzacji,
• oparcie założeń RIS3 WZ o model poczwórnej helisy, ze szczególnym uwzględnieniem czynnika ludzkiego, jako beneficjenta i kreatora regionalnego ekosystemu innowacji,
• przyjęcie przez Samorząd Województwa roli inicjatora, moderatora i koordynatora działań partnerów helisy,
• podnoszenie jakości i unowocześnienie form działań informacyjno-promocyjnych dotyczących możliwości wspierania działalności innowacyjnej i badawczo-rozwojowej oraz promocji alternatywnych form ich finansowania,
• promocja gospodarcza Pomorza Zachodniego wśród potencjalnych inwestorów krajowych i zagranicznych o dużym potencjale innowacyjnym, wykorzystywanym i rozwijanym w regionie – stymulowanie napływu dużych firm,
• promocja regionu w kraju i za granicą, w celu zwiększania napływu nowych mieszkańców, studentów i pracowników,
• kreowanie zapotrzebowania na eksportowe Zachodniopomorskie Produkty Przyszłości i ich promocja na arenie międzynarodowej,
• weryfikacja baz danych krajowych i zagranicznych targów pod względem ich jakości i adekwatności wpisywania się w regionalne potrzeby firm,
• zwiększenie trafności udzielanego wsparcia poprzez partycypację przedstawicieli różnych środowisk w tworzeniu dokumentów programowych województwa,
• bieżące monitorowanie i uzupełnianie listy potrzeb i barier dyfuzji innowacyjności Pomorza Zachodniego.

 

częściowo zależne i niezależne od Samorządu Województwa:

• upraszczanie i ograniczenie do minimum, w granicach dopuszczalnych przez wytyczne unijne, formalności związanych z pozyskaniem dofinansowania na działalność innowacyjną i badawczo-rozwojową,
• większe zaangażowanie przedsiębiorstw w pozyskiwanie unijnych środków finansowych wspierających innowacje w firmach,
• większe zaangażowanie samorządów lokalnych w pozyskiwanie unijnych środków finansowych, wspierających inteligentne transformacje, w tym związane z równoważeniem rozwoju miast i terenów inwestycyjnych,
• bieżące monitorowanie zapotrzebowania wśród zachodniopomorskich przedsiębiorców na zawody,  kwalifikacje, umiejętności i kompetencje przyszłości oraz rodzaj i zakres użytecznych prac badawczo – rozwojowych, w celu przedstawienia rekomendacji dla regionalnego systemu edukacji i instytucji badawczo-rozwojowych,
• precyzyjne formułowanie przez przedsiębiorstwa oczekiwań w stosunku do uczelni i IOB, w celu lepszego kierunkowania badań i prac naukowych,
• zacieśnienie współpracy zachodniopomorskiego biznesu z uczelniami, w celu lepszego przygotowania absolwentów do wymogów współczesnego rynku pracy,
• wzrost zaangażowania sektora mikro, małych i średnich firm w kooperację i wspólne tworzenie rozwiązań wraz z podmiotami regionalnego ekosystemu innowacji, szczególnie w ramach klastrów,
• minimalizowanie luki informacyjnej w zakresie KET oraz wzmacnianie sektora przedsiębiorstw i jednostek naukowych działających na styku KET i inteligentnych specjalizacji regionu,
• wspieranie naukowo-badawczej, społeczno-kulturowej i gospodarczej współpracy krajowej i międzynarodowej, w celu dzielenia się innowacyjnymi pomysłami, rozwiązaniami i dobrymi praktykami, możliwymi do zaimplementowania w regionie,
• budowanie klimatu zaufania oraz zacieśnianie współpracy pomiędzy partnerami helisy, pozwalające na dzielenie się wiedzą i wspólne podejmowanie przedsięwzięć,
• włączenie organizacji naukowo-badawczych i firm zagranicznych do klastrów przedsiębiorców,
• zaangażowanie podmiotów komercyjnych w działania informacyjno-promocyjne dotyczące możliwości dofinansowania działalności innowacyjnej i B+R,
• zmiana podejścia do zamówień publicznych - nastawienie na wsparcie innowacyjnych rozwiązań poprzez zwiększanie popytu na nie oraz wprowadzenie ulg podatkowych związanych z nowymi technologiami,
• przeobrażanie szkół z modelu tradycyjnego w model szkoły przyszłości.

 

Atuty Pomorza Zachodniego

Efektywnemu wdrażaniu założeń i celów strategicznych RIS3 WZ sprzyja potencjał regionu. Finansowe wsparcie rozwoju zachodniopomorskiego ekosystemu innowacji, oferowane przez Samorząd Województwa, przyczyni się do dalszego wzmacniania silnych stron Pomorza Zachodniego. Wśród atutów regionu wyróżnić można zarówno te o charakterze ogólnym, jak i innowacyjnym.

Atuty o charakterze ogólnym:

• naturalne i środowiskowe predyspozycje regionu, sprzyjające rozwojowi wielu form turystyki: aktywnej, uzdrowiskowej, medycznej, specjalistycznej, czy wellness – województwo znajduje się w czołówce regionów turystycznych Polski, pod względem wskaźnika intensywności ruchu turystycznego z Gminą Miasto Kołobrzeg oraz powiatem kołobrzeskim jako liderem w tym zakresie,
• duży potencjał stref aktywnego inwestowania dla lokalizacji nowych przedsiębiorstw
• możliwość lokowania działalności na terenach specjalnych stref ekonomicznych, umożliwiających ulgi podatkowe dla przedsiębiorstw oraz dostępność uzbrojonych terenów inwestycyjnych, w tym o dużej powierzchni,
• oddziaływanie funkcjonalne Szczecina na terytorium Niemiec w obszarze postulowanego Transgranicznego Regionu Metropolitalnego Szczecina, stają się kierunkiem rozwoju integrującym przestrzennie sąsiadujące regiony niemieckie,
• istniejący potencjał rozwoju gospodarki morskiej, ze względu na usytuowanie zespołu portów Szczecin – Świnoujście w Transgranicznym Regionie Metropolitalnym Szczecina, dające relatywnie niskie łączne koszty całego łańcucha morsko-lądowego, uniwersalność portów, zapewniającą szeroką ofertę usługową oraz duże rezerwy terenowe pod nowe inwestycje z zakresu gospodarki morskiej,
• obecność Portu Morskiego Police, czwartego w Polsce pod względem przeładowywanej masy towarowej. Dzięki budowie w Policach zintegrowanego kompleksu chemicznego - obejmującego swoim zakresem morski terminal gazowy, instalację do produkcji polipropylenu wraz z infrastrukturą logistyczną oraz pomocniczą - będącego jedną z największych inwestycji w europejskim przemyśle chemicznym, potencjał Portu Police znacznie wzrośnie, a realizacja „Projektu Polimery” w pełni zaspakajać będzie potrzeby importowe Polski na polipropylen,
• potencjał rozwoju branży metalanowej, odpowiadającej za największy udział eksportu Pomorza Zachodniego (ponad 22%),
• funkcjonowanie Portu Kołobrzeg, dokonującego budowy i remontów jednostek pływających oraz posiadającego korzystne położenie dla lokalizacji farm wiatrowych,
• nadmorskie i nadgraniczne predyspozycje do transportu morskiego, przemysłu budowy i remontu statków i jachtów oraz innych przemysłów z obszaru offshore, wymagających łatwej dostępności do transportu morskiego, magazynowania i przesyłu paliw płynnych i gazowych oraz energii elektrycznej, rybołówstwa morskiego i zalewowego oraz przetwórstwa rybnego,
• korzystne warunki rozwoju sektora transportu-spedycji-logistyki, w tym logistyki dostaw branży e-commerce,
• występowanie w regionie bogatego zaplecza surowcowego dla rozwoju sektora drzewno-meblarskiego, który charakteryzuje się wysokim udziałem eksportu na jednego zatrudnionego oraz generuje znaczącą ilość miejsc pracy w regionie,
• korzystne warunki dla konkurencyjnej produkcji rolnej, dzięki wykorzystaniu efektu skali (średnia wielkość gospodarstwa rolnego jest trzykrotnie wyższa niż analogiczna wartość dla kraju),wysokiemu stopniu mechanizacji oraz aktywności w zakresie upraw ekologicznych.

 

Atuty o charakterze innowacyjnym:

• rozpoczęcie wdrażania skoordynowanej sieci teleinformatycznej w ochronie zdrowia umożliwiającej m. in.: poprawę jakości i efektywności korzystania ze specjalistycznych procedur medycznych,
• rozwój przemysłu w oparciu o nowoczesne technologie - duża wydajność w branży meblarskiej, chemicznej, elektromaszynowej, produkcji sprzętu transportowego i stoczniowego oraz największy wzrost zatrudnienia w przemyśle chemicznym, metalowym, mineralnym, maszynowym, elektrycznym oraz w produkcji energii elektrycznej, świadczące o potencjale regionu w tym zakresie,
• specjalizacje przemysłowe obszaru Wałcza i Stargardu (przemysł metalowy), Barlinka i Szczecinka (przemysł drzewno-meblarski), Polic i Gryfina (przemysł chemiczny, energetyczny) oraz Szczecina (usługi oparte na technologiach informacyjnych),
• istnienie w regionie szczególnych kompetencji, wiedzy i myśli technicznej oraz wykwalifikowanych i doświadczonych specjalistów, w oparciu o znajdujące się tu sektory przemysłowe: morski, energetyczny, chemiczny, drzewny i meblarski oraz branże postoczniowe,
• funkcjonowanie zachodniopomorskich szkół wyższych generujących podaż innowacji,
• rosnąca atrakcyjność inwestycyjna regionu w zakresie rozwijania działalności zaawansowanych technologicznie oraz rosnąca pozycja na rynku regionalnym, krajowym i międzynarodowym innowacyjnych firm funkcjonujących w województwie,
• korzystne warunki rozwoju przemysłów i branż związanych z odnawialnymi źródłami energii, w tym energetyką wiatrową, szczególnie morską, energią słoneczną, wodami geotermalnymi oraz wydobywanie w regionie ropy naftowej oraz gazu ziemnego i azotowego,
• ukształtowane i przyjazne środowisko prowadzenia działalności gospodarczej i badawczej,
• duża koncentracja kompetencji kreatywnych dająca możliwość współpracy cross sektorowej,
• wysoki i rosnący odsetek osób z wyższym wykształceniem w regionie, w tym korzystny wskaźnik liczby studentów kierunków naukowo-technicznych, do których zalicza się nauki biologiczne, fizyczne, matematyczno-statystyczne, informatyczne, inżynieryjno-techniczne, produkcja i przetwórstwo, architektura i budownictwo,
• znaczący udział usług opartych na wiedzy w regionie oraz potencjał innowacyjny zachodniopomorskich firm z sektora ICT,
• pozytywny wpływ samorządowych punktów dostępu do Internetu na podnoszenie atrakcyjności zachodniopomorskich miejscowości pod względem turystycznym oraz obniżenie poziomu wykluczenia cyfrowego wśród ludności miejscowej,
• duża przedsiębiorczość mieszkańców regionu, elastyczność kadry w podejmowaniu pracy, łatwość adaptacji pracowników do zmian, stanowiące punkt wyjścia dla rozwoju gospodarki.

 

Województwo w sposób ciągły wspiera działania zmierzające do jeszcze większej poprawy skomunikowania transportowego regionu z Europą i Polską, dąży do zwiększania międzynarodowej konkurencyjności portów, rozwija różne formy współpracy przygranicznej z Niemcami i w regionie Morza Bałtyckiego, umacnia funkcje metropolitalne Szczecina, dąży do wzmacniania potencjału gospodarczego i akademickiego Koszalina oraz podejmuje działania na rzecz poprawy stanu środowiska, utrzymania wysokich walorów przyrodniczych, bazy uzdrowiskowej oraz międzynarodowej promocji regionu.

Ponadto, w oparciu o endogeniczny potencjał regionu, Samorząd kreuje nowe obszary inteligentnych specjalizacji regionu. Proces ten, wymagający sieciowania współpracy między przedsiębiorstwami, instytucjami otoczenia biznesu oraz instytucjami badawczo-rozwojowymi, sprzyja ewolucji Pomorza Zachodniego w kierunku bardziej inteligentnej i konkurencyjnej części Polski i Europy.

 

Oczekiwane efekty wdrażania założeń RIS3

W wyniku wdrażania celów RIS3 WZ obserwowane będą zmiany ilościowe, odzwierciedlone zwiększeniem wartości wskaźników monitorujących efekty realizacji założeń strategii oraz zmiany jakościowe, trudne do jednoznacznego sklasyfikowania i oceny. Z całą pewnością zastosowanie proponowanych w strategii rekomendacji wpłynie na zwiększenie stopnia zaspokojenia zdiagnozowanych potrzeb innowacyjnych regionu i niwelowanie barier z nimi związanych.

Samorząd Województwa, podejmując decyzję o bezpośrednim lub pośrednim wsparciu określonych branż, w tym w szczególności skupionych wokół inteligentnych specjalizacji (IS), uwzględnia potencjalne efekty mnożnikowe rozwoju technologii i zasobów ludzkich Pomorza Zachodniego, co w przyszłości przełoży się na:

• wzrost produkcji, dochodów, zatrudnienia i przepływu myśli technologicznej z obszarów inteligentnych specjalizacji do innych, bardziej tradycyjnych sektorów,
• aktywizację innowacyjną innych podmiotów i ich pracowników, niezwiązanych bezpośrednio z inteligentnymi specjalizacjami regionu,
• podniesienie wynagrodzeń pracowników, a przez to zwiększenie siły nabywczej ludności, co przyczyni się do wzrostu sprzedaży oraz rozwoju firm zaspakajających potrzeby konsumpcyjne,
• mobilizację do innowacyjnych postaw dostawców, kooperantów i konkurentów firm z sektora inteligentnych specjalizacji, poprzez generowanie dodatkowego popytu zaopatrzeniowego na bardziej nowatorskie rozwiązania,
• finalne zwiększenie wpływów podatkowych władz lokalnych, generowanie podaży wysokiej jakości, wydajnych miejsc pracy oraz wzrost regionalnego PKB,
• wzrost liczby przedsiębiorstw prośrodowiskowych oraz ekoinnowacyjnych.

 

Wdrażane cele RIS 3 skutkować będą również szeregiem innych, pozytywnych zmian w regionie:

• zmianą postrzegania innowacyjności – nie jako zagrożenia i konieczności, narzuconej z zewnątrz, której należy się obawiać, lecz jako czynnika warunkującego sukces osobisty i zawodowy, przyspieszający wdrażanie inteligentnych i zrównoważonych usprawnień technologicznych w przemyśle, instytucjach i organizacjach, w wyniku których następuje polepszenie jakości życia i dobrobytu zachodniopomorskiej społeczności,
• sprzyjającymi reakcjami konsumentów na innowacyjne rozwiązania, w wyniku wzrostu ich świadomości w zakresie wagi innowacji dla przyszłości gospodarki Pomorza Zachodniego - opinia publiczna przychylna innowacjom, zaangażowana w rozwój innowacji społecznych i organizacyjnych,
• wzrostem przedsiębiorczości oraz pojawianiem się innowacyjnych pomysłów i rozwiązań, dostosowujących region i jego realia społeczno-gospodarcze do uwarunkowań przyszłości,
• cyfrowym, społecznym i biznesowym włączeniem większej części województwa, szczególnie istotnym w obliczu zagrożenia kolejnymi falami pandemii,
• upowszechnianiem się proinnowacyjnych postaw wśród partnerów helisy, zacieśnieniem ich współpracy i zaangażowaniem w wypracowanie innowacji,
• budowaniem współpracy międzysektorowej oraz wykorzystaniem w większym stopniu potencjału sektora kreatywnego  jako katalizatora pomysłów i nowoczesnych rozwiązań,
• zwiększeniem możliwości realizacji zadań publicznych przez klastry,
• rozwojem sieciowania przedsiębiorstw i inicjatyw klastrowych, w tym wzrostem współpracy między centrami transferu technologii na uczelniach a instytucjami otoczenia biznesu, przedsiębiorstwami i samorządem,
• zapewnieniem zaplecza finansowego i rozwiązań organizacyjnych ukierunkowanych na zwiększenie kompetencji cyfrowych wśród mieszkańców Pomorza Zachodniego,
• rozwojem usług szkoleniowych i doradczych, dla osób prowadzących własną działalność gospodarczą, właścicieli przedsiębiorstw, a także kadr zarządzających podmiotów gospodarczych,
• dalszym usprawnianiem i cyfryzacją instytucji, biznesu, nauki i życia codziennego na Pomorzu Zachodnim, zgodnie z nowymi potrzebami społeczno-gospodarczymi oraz warunkami spowodowanymi przez pandemię,
• lepszym zaspokajaniem szczególnych potrzeb konsumpcyjnych, społeczno-bytowych i zdrowotnych starzejącego się społeczeństwa regionu, w myśl koncepcji silver economy, w tym tworzeniem warunków i zmianą nastawienia społeczeństwa dla rozwoju e-usług zdrowotnych,
• wykorzystaniem nowych technologii i zdobyczy nauki do podniesienia sprawności i wydolności fizycznej, intelektualnej i poznawczej pracowników, co przyczyni się do efektywniejszego i bardziej optymalnego wykorzystania zmniejszających się i starzejących zasobów ludzkich regionu,
• zaangażowaniem regionalnych agencji oraz funduszy w proces podnoszenia kwalifikacji i rozwoju kompetencji zawodowych MŚP oraz zapewnienie szerokiego dostępu do narzędzi finansowych pochodzących z funduszy europejskich, środków zwrotnych oraz alternatywnych metod finansowania,
• optymalizacją wykorzystania potencjału społeczno-gospodarczego regionu dzięki innowacyjnym możliwościom Gospodarki 4.0 - wzrost produktywności i efektywności czynników wytwórczych,
• pobudzaniem skali wzrostu wykorzystywania przez przedsiębiorców zróżnicowanych instrumentów finansowych wspierających inteligentny rozwój oparty na wiedzy i innowacji, zapewnianych m.in. przez agencje rozwoju regionalnego,
• wsparciem transformacji przestrzeni miejskich w bardziej inteligentne i przyjazne dla partnerów helisy i środowiska naturalnego, zgodnie z założeniami rozwoju smart cities,
• tworzeniem warunków i zmianą nastawienia społeczeństwa dla rozwoju e-usług zdrowotnych,
• wzrostem świadomości ekologicznej i ekoinnowacyjnej, w związku z postępującymi zmianami klimatycznymi - równoważenie zachodniopomorskiej gospodarki dzięki, zwiększeniu wykorzystania technologii stymulujących jej cyrkularność i umożliwiających transformację w kierunku zielonej, neutralnej klimatycznie gospodarki obiegu zamkniętego,
• lepszym wyposażeniem i unowocześnieniem infrastruktury badawczo-rozwojowej uczelni, umożliwiającej inkubowanie startupów, rozwój KET, sztucznej inteligencji i innych koncepcji Gospodarki 4.0,
• rozwojem wszelkich form sieciowego współdziałania, z istotną rolą klastrów w tym obszarze,
• przesunięciem i wzrostem udziału w globalnych i regionalnych łańcuchach dostaw podmiotów skupionych w obszarach inteligentnych specjalizacji regionu oraz firm z nimi kooperujących,
• zwiększeniem poziomu zaangażowania przedsiębiorstw w procesy pozyskiwania funduszy na projekty z zakresu Gospodarki 4.0,
• zwiększaniem zainteresowania zachodniopomorskich przedsiębiorców udziałem w branżowych wydarzeniach gospodarczych i internacjonalizacją działalności,
• niwelowaniem luki kadrowej w zakresie wykwalifikowanego personelu, w tym badawczo-rozwojowego i lepszym dopasowaniem oferty edukacyjnej szkół wyższych i zawodowych do potrzeb rynku,
• tworzeniem większej liczby innowacyjnych, spersonalizowanych rozwiązań zachodniopomorskiego rynku, biznesu, instytucji i społeczeństwa,
• wzrostem konkurencyjności i atrakcyjności inwestycyjnej regionu, co znajdzie odzwierciedlenie w napływie do województwa innowacyjnych firm, oferujących atrakcyjne warunki pracy i rozwoju, co powodować będzie zahamowanie odpływu i napływ nowych mieszkańców, pracowników i studentów do województwa,
• silniejszym zakorzenieniem w regionie oraz wytworzeniem istotnych powiązań z otoczeniem lokalnym dużych, innowacyjnych przedsiębiorstw zagranicznych i ich współpracą z instytucjami regionalnego ekosystemu innowacji - dzielenie się wiedzą i dobrymi praktykami,
• wzrostem poziomu partycypacji społecznej przy tworzeniu dokumentów programowych województwa,
• współrealizacją celów polityki edukacyjnej, opartej na kształceniu w edukacji formalnej, nieformalnej i pozaformalnej umiejętności dla przyszłości.